9 فوریه 2023- محققان دانشکده پزشکی دانشگاه ویرجینیا(UVA) یک محرک کلیدی برای بیماری کبد چرب غیر الکلی کشف کردند، یک وضعیت مرموز که باعث می شود چربی در کبد بدون هیچ دلیل مشخصی جمع شود. بینش های جدید به توضیح این وضعیت در افراد جوان کمک می کند و می تواند به اولین درمان برای شایع ترین بیماری کبدی در جهان منجر شود.
مقصر این بیماری، ایجاد چین و چروک در محفظه ی سلولی حاوی DNA ما، یعنی هسته ی سلول است. تحقیقات قبلی توسط دانشمندان UVA نشان داد که این هستههای سلولی چروکیده می توانند در بیماریهای متابولیک رایج مانند دیابت و بیماری کبد چرب و حتی پیری نقش داشته باشند. نتایج جدید این یافتهها را تقویت میکند و میتواند منجر به درمانهایی شود که چین و چروک را هدف قرار میدهند تا بیماری کبد چرب را متوقف کنند و احتمالاً پیری را کند یا معکوس کنند.
دکتر Irina M. Bochkis، محقق ارشد در گروه فارماکولوژی UVA، گفت: ما یک مکانیسم مشترک شامل هسته و لامینای هسته ای پیدا کردیم که منجر به تجمع چربی در کبد افراد مسن و افراد جوان مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی می شود. یافتههای ما میتواند منجر به درمانهای جدیدی با هدف بازیابی عملکرد لامینای هستهای برای کنترل ژنهای ناهنجار و معکوس کردن کبد چرب در بیماران جوان مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی یا افراد مسن شود.
آشنایی با بیماری کبد چرب غیر الکلی
بیماری کبد چرب در میان افرادی که مقادیر زیادی الکل مصرف میکنند، رایج است و ذخیره بیش از حد چربی در کبد علامت خطری از مصرف شدید الکل است. اما بیماری کبد چرب غیر الکلی، در افرادی بروز می کند که الکل کمی مصرف می کنند یا اصلا مشروبات الکلی مصرف نمی کنند، به ویژه این بیماری بیشتر در افراد مسن و افراد مبتلا به دیابت نوع 2 دیده می شود- تقریباً 40 درصد از افراد بالای 70 سال به این عارضه مبتلا هستند.
بیماری کبد چرب در بسیاری از افراد، هیچ علامتی ایجاد نمی کند. آنها حتی ممکن است از داشتن آن آگاه نباشند. اما برای برخی افراد، می تواند باعث ضعف، خستگی و درد شکم شده و کیفیت زندگی آنها را کاهش دهد. متاسفانه هم اکنون هیچ درمانی برای آن وجود ندارد.
پزشکان تلاش های بسیاری کرده اند که عوامل ایجاد کننده ی بیماری کبد چرب غیر الکلی را شناسایی کنند، اما کشف جدید UVA نشان میدهد که این بیماری ممکن است حداقل تا حدی ناشی از نقص در ساختارهایی باشد که حاوی دستورالعملهای عملکرد سلولها هستند. این تغییرات در هسته ی سلول، جایی که کروموزومهای ما ذخیره میشوند، شروع میشوند و فعالیت ژنهای خاصی را تغییر میدهند و در نهایت منجر به تجمع چربی در کبد میشوند.
تحقیقات جدید نشان میدهد که این اختلال در بخشی از هسته به نام لامینا شروع میشود. لامینا به عنوان یک اتصال دهنده بین غشای هسته ای و ماده ژنتیکی موجود در آن به نام کروماتین، عمل می کند. دکتر Bochkis و تیمش دریافتند که ایجاد چین و چروک در لایه ی لامینا بر فعالیت ژن هایی که ذخیره چربی ها را کنترل می کنند، تأثیر می گذارد. هنگامی که این ژن ها بیش فعال می شوند، کبد پر از چربی های اضافی می شود که منجر به بیماری کبد چرب غیر الکلی می شود.
محققان برای تأیید یافتههای خود، سلولهای کبدی جمعآوریشده از بیماران جوانتر، بین سنین ۲۱تا ۵۱سال، مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی را بررسی کردند. دانشمندان دقیقاً همان چیزی را که انتظار داشتند، پیدا کردند: لامینای چروکیده. به گفته ی محققان، این به توضیح اینکه چرا این بیماری می تواند افراد را در هر سنی مبتلا کند، کمک می کند و باید برای شناسایی افراد در معرض خطر مفید باشد.
با هدف قرار دادن تغییرات مضر در لامینا، محققان ممکن است بتوانند راههایی برای درمان یا حتی پیشگیری از بیماری کبد چرب غیرالکلی (و احتمالاً سایر بیماریهای متابولیک و حتی پیری) ایجاد کنند. برای مثال، دکتر Bochkis، گفت: دانشمندان ممکن است بتوانند از ویروسهای سفارشی برای رساندن پروتئینهای مختلف لامین به کبد برای صاف کردن سطوح غشاها و بازگرداندن عملکرد مناسب سلولها استفاده کنند.
او افزود: در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری کبد چرب غیر الکلی و روشی برای طبقه بندی بیماران وجود ندارد. یافتههای ما میتواند منجر به بهبود طبقه بندی و درمان جدید بدون عوارض جانبی شود که در آن بازگرداندن عملکرد ممبرانهای سلولی به حالت سالم، منجر به بیان صحیح ژن ها می گردد.
رفرانس:
Wei, X., et al. (2022) Redistribution of lamina-associated domains reshapes binding of pioneer factor FOXA2 in development of nonalcoholic fatty liver disease. Genome Research. doi.org/10.1101/gr.277149.122.
منبع خبر:
https://www.news-medical.net/news/20230209/UVA-researchers-discover-a-key-trigger-for-non-alcoholic-fatty-liver-disease.aspx